Jak prawidłowo sporządzić RZiS?

Metody i formę sporządzania rachunku zysków i strat.

Zgodnie z ustawą oraz standardami międzynarodowymi rachunek zysków i strat jest sporządzany metodą mieszaną, co oznacza, że w odniesieniu do jednych pozycji stosujesz metodę brutto polegającą na odrębnym ujmowaniu kosztów i przychodów z określonych rodzajów działalności, a w odniesieniu do innych metodę netto, co oznacza, że wykazujesz wynik z poszczególnych rodzajów działalności, bez przedstawiania kosztów i przychodów, które się na niego złożyły. Stąd w miejsce np. pozostałych przychodów możesz np. użyć nazwy: pozostałych dochodów lub dochodów finansowych. Nie obawiaj się, że pojęcie "dochód" występuje formalnie w prawie podatkowym. Ważne jest to, co dana pozycja zawiera, a nie jak się nazywa. Od tego jest informacja dodatkowa, byś mógł w niej przedstawić swój pogląd na te sprawy.

MSSF dopuszcza dwie formy sprawozdania: drabinkową, w której przychody z określonej grupy są bezpośrednio porównywane z kosztami ich uzyskania, a zyski ze stratami, oraz dwustronnej tabeli, w której jedna strona jest przeznaczona do ujmowania kosztów i strat, a druga - przychodów i zysków. W ustawie przyjęta jest obecnie wyłącznie forma drabinkowa.

Rachunek zysków i strat może być sporządzony w jednym z dwóch wariantów: kalkulacyjnym oraz porównawczym. W każdym z wariantów inaczej prezentowane są informacje o kosztach zwykłej działalności operacyjnej podmiotu. MSR 1 wskazuje, że jednostka powinna wybrać ten wariant, który dostarcza wiarygodne i bardziej przydatne informacje.

Zmiana stanu zapasów koryguje nie przychody, ale koszty. Metoda prezentacji kosztów w układzie funkcjonalnym wymaga klasyfikacji kosztów zgodnie z przyporządkowaniem do działu/rodzaju działalności. Jako wymóg minimum należy ujawnić koszt własny sprzedaży oddzielnie od innych kosztów. Ta metoda dostarcza użytkownikom bardziej przydatnych informacji, szczególnie w przypadku produkcji, a nie handlu, ale z drugiej strony podział kosztów na poszczególne działy/rodzaje działalności wiąże się w dużej mierze z subiektywną oceną.

Zgodnie z MSR 1 wybór jednostki odnośnie do sposobu prezentacji kosztów zależy od czynników historycznych, uwarunkowań danego sektora oraz rodzaju działalności. Jeśli jednak jednostka zdecyduje się stosować układ funkcjonalny (kalkulacyjny), musi ujawniać dodatkowe informacje na temat kosztów w układzie porównawczym, w tym kwotę amortyzacji i kosztów świadczeń pracowniczych. Podobne wymogi stawia ustawa o rachunkowości. Standardy międzynarodowe nie narzucają układu i zakresu szczegółowości prezentacji pozycji przychodów oraz kosztów.

Przepisy polskie są bardziej wymagające. Ustawa o rachunkowości również dopuszcza możliwość sporządzania rachunku zysków i strat w układzie porównawczym lub kalkulacyjnym, jednak nie podaje wskazówek, który wariant jednostka powinna wybrać lub jakimi czynnikami powinna się kierować, dokonując wyboru. Zgodnie z ustawą rachunek zysków i strat powinien być sporządzony ściśle według podanego układu i powinien zawierać informacje w zakresie ustalonym:

1. w załączniku nr 1, w wariancie kalkulacyjnym lub porównawczym, w zależności od wybory dokonanego przez kierownika jednostki - dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń,
2. w załączniku nr 2 - dla banków,
3. w załączniku nr 3 - dla zakładów ubezpieczeń.

W przypadku gdy jednostka przewiduje zaprzestanie określonego zakresu działalności mającego wpływ na przychody i koszty przyszłych okresów, przy zachowaniu zasady kontynuacji - odpowiednie przychody i koszty z tym związane należy wykazać odrębnie od przychodów i kosztów działalności kontynuowanej. Ustawa nie precyzuje jednak, co należy rozumieć przez zakres działalności, którego jednostka zamierza zaprzestać, ani nie określa sposobu, w jaki należy dane pozycje wyodrębnić. Zwróć ponadto uwagę, że w ustawie (art. 47 ust. 3) raczej błędnie ogranicza się prezentację działalności zaniechanej do przyszłości. Oczywiście powinno być wskazanie na obszary działalności zaniechanej w bieżącym i poprzednim okresie (porównawczym), gdyż inaczej nie miałoby to większego sensu. Zagadnienie podziału i odrębnej prezentacji rezultatów działalności konturowanej i zaniechanej zdecydowanie bardziej precyzyjnie porusza MSSF 5 Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana.

Działalność zaniechana stanowi element jednostki, który został zbyty lub jest zakwalifikowany jako przeznaczony do sprzedaży oraz stanowi odrębną, ważną dziedzinę jej działalności lub geograficzny obszar działalności, jest częścią pojedynczego, skoordynowanego planu zbycia odrębnej, ważnej dziedziny działalności lub geograficznego obszaru bądź jest jednostką zależną nabytą wyłącznie z zamiarem jej odsprzedaży.

W odniesieniu do działalności zaniechanej należy bezpośrednio w sprawozdaniu wykazać pojedynczą kwotę obejmującą:

1. zysk lub stratę netto z działalności zaniechanej,
2. zysk lub stratę netto ujęte w momencie przeszacowania do wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia lub w momencie zbycia aktywów bądź grupy do zbycia stanowiących działalność zaniechaną.

Bezpośrednio w sprawozdaniu (rachunku zysków i strat lub odpowiednio w sprawozdaniu z całkowitego dochodu) lub w informacji dodatkowej należy następnie pojedynczą kwotę wykazaną w sprawozdaniu zaprezentować co do zasady (ale istnieją tu wyjątki - zob. § 33 (b) MSSF 5) w rozbiciu na:

1. przychody, koszty i zysk lub stratę okresu oraz odnoszące się do nich obciążenia podatkowe zgodnie z wymogami MSR 12 Podatek dochodowy,
2. zysk lub stratę ujęte w momencie przeszacowania do wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia lub w momencie zbycia aktywów lub grupy do zbycia stanowiących działalność zaniechaną oraz odnoszące się do nich obciążenia podatkowe zgodnie z wymogami MSR 12 Podatek dochodowy .